Bắc Ninh được xem là thủ phủ của ngành phế liệu và tái chế tại Việt Nam với các làng nghề tiêu biểu như Văn Môn, Quan Độ và Đa Hội. Mỗi làng phế liệu Bắc Ninh đều chuyên môn hóa theo từng loại: Văn Môn tái chế nhôm, Quan Độ xử lý sắt thép và nhựa, còn Đa Hội nổi bật với các sản phẩm thép xây dựng. Hoạt động tái chế phát triển mạnh, thu hút hàng ngàn hộ dân và doanh nghiệp tham gia, góp phần lớn vào kinh tế địa phương. Tuy nhiên, đi kèm sự phát triển là các vấn đề về ô nhiễm môi trường và sức khoẻ người lao động.
Dù tạo ra thu nhập cao, nhưng công việc tái chế phế liệu tại Bắc Ninh khiến người dân phải đánh đổi bằng sức khỏe, sống trong môi trường nhiều khói bụi, chất độc. Tình trạng ô nhiễm nghiêm trọng được ghi nhận ở cả ba làng nghề lớn. Chính quyền địa phương đã áp dụng biện pháp xử lý, nhưng hiệu quả còn hạn chế. Hướng đi bền vững được đề xuất bao gồm hiện đại hóa công nghệ, xử lý khí thải, quy hoạch cụm công nghiệp chuyên biệt và tăng cường giám sát để vừa phát triển kinh tế vừa bảo vệ môi trường. Phế liệu Sao Việt tin rằng, trong tương lai, các làng nghề sẽ tiếp tục phát triển và có thêm nhiều hướng xử lý an toàn môi trường bền vững.
Bắc Ninh – Trung tâm tái chế phế liệu lớn nhất cả nước
Có lẽ, không ít ai trong số chúng ta đã từng nghe danh Bắc Ninh – Thủ phủ của phế liệu và tái chế phế liệu cả nước. Đúng vậy, ở tỉnh thành này, không chỉ quy mô, sản lượng mà mức độ chuyên môn hoá của các làng thu mua phế liệu ngày càng lớn.
Điều làm cho mảnh đất Bắc Ninh ngày càng lớn mạnh trong ngạch phế liệu gồm:
- Có nhiều khu đô thị lớn và khu công nghiệp tạo ra nguồn phế liệu dồi dào từ quá trình sản xuất
- Hệ thống giao thông phát triển, giúp cho việc thu gom phế liệu diễn ra thuận lợi, nhanh chóng
- Ở Bắc Ninh đã có rất nhiều làng thu mua phế liệu truyền thống trước đó. Các làng nghề thường chuyên môn hoá vào các loại phế liệu nhất định. Điều này giúp tối ưu tốt nhất quy trình và nâng cao hiệu suất hoạt động
Trong nhiều năm gần đây, các làng phế liệu Bắc Ninh đã không ngừng phát triển thành những khu công nghiệp tự phát. Rất nhiều điểm thu mua phế liệu và tái chế. Số lượng hộ dân tham gia vào ngành này đã có thể lên tới hàng nghìn. Họ sẵn sàng đầu tư, học hỏi nhiều công nghệ mới để phát triển và làm giàu từ buôn bán, tái chế phế liệu. Các làng nghề tái chế nổi bật ở Bắc Ninh phải kể đến là Văn Môn, Quan Độ và Đa Hội.
Bên trong các làng nghề tái chế phế liệu tỷ đô
Nhắc đến các làng phế liệu Bắc Ninh, rất nhiều người liền nghĩ ngay tới Văn Môn, Quan Độ và Đa Hội. Bởi đây là những làng nghề tái chế phế liệu tỷ đô, rất nhiều đại gia “đồng nát” nổi lên và có hàng triệu biệt thự được xây dựng trong các làng này.
Văn Môn (Yên Phong) – “Thủ phủ” tái chế nhôm
Điểm độc đáo của các làng phế liệu Bắc Ninh chính là chuyên môn hoá về các loại phế liệu nhất định. Đối với làng Văn Môn ở Yên Phong, Bắc Ninh, các hộ dân nơi đây thường tập trung và ưu tiên việc tái chế nhôm. Người dân nơi đây chuyên làm các công việc liên quan tới nấu, đúc lại nhôm phế liệu
Ước tính đến thời điểm hiện tại, có tới hơn 400 hộ gia đình và doanh nghiệp nhỏ tham gia vào quá trình tái chế nhôm. Nhôm sau khi được thu mua về sẽ được họ phân loại, làm sạch và đưa vào các lò nung để nấu chảy. Phần nhôm lỏng sau đó sẽ được đổ vào khuôn và tạo ra nhiều phôi nhôm, thỏi nhôm… Số lượng nhôm tái chế mà làng tạo ra mỗi năm có thể lên đến hàng trăm triệu.
Làng nghề này cũng đã có đóng góp hàng nghìn tỷ đồng trong sản xuất công nghiệp của tỉnh thành. Ông Trần Văn Bình (chủ xưởng nhôm tái chế nhỏ) ở làng chia sẻ: “Mặc dù có nhiều vất vả nhưng thu nhập chính của gia đình đến từ nghề. Cả làng ai cũng làm, không kể ngày đêm”
Phải thừa nhận rằng, các giá trị kinh tế mà làng nghề tạo ra không nhỏ. Thế nhưng, hoạt động tái chế này cũng đã gây ra khá nhiều lo ngại về môi trường không khí, đất, nước… Hiện tại, chính quyền địa phương đang áp dụng nhiều giải pháp để hài hoà giữa phát triển làng nghề, kinh tế đất nước và bảo vệ môi trường.
Quan Độ – Làng tái chế sắt thép và nhựa sầm uất
Nhắc đến làng phế liệu Bắc Ninh chắc chắn phải kể tới Quan Độ. Làng nghề này có 2 hoạt động chủ chốt là tái chế sắt thép và tái chế nhựa. Các phân loại phế liệu sắt, thép, nhựa sau khi được thu gom sẽ được người dân phân loại, cắt nhỏ, nghiền nát rồi đưa vào lò nung. Sau đó, tái chế thành các phôi thép, sản phẩm sắt đúc, hạt nhựa tái sinh..
Đến nay, trong thôn Quan Độ đã có hơn 800 hộ dân tham gia vào hoạt động thu mua, tái chế sắt, thép, nhựa. Trong số đó, có 100 hộ dân làm đầu mối thu mua và hơn 40 doanh nghiệp lớn nhỏ hoạt động trong lĩnh vực tái chế
Bấy giờ, đi vào làng, chúng ta có thể dễ dàng bắt gặp hình ảnh đường đi chỉ chừng 1 – 2km nhưng có nhiều ngõ ngách vắt ngang với biệt thự, nhà cao tầng… Trong sân các nhà, những chiếc xe sang nhiều không đếm xuể. Bà Nghiêm Thị Th (55 tuổi) có hơn 30 năm kinh doanh trong lĩnh vực thu gom, chia sẻ với báo Dân Trí rằng:
Trước đây, làng chủ yếu làm nông nghiệp. Sau đó, các hộ dân mới bắt đầu bén duyên với nghề phế liệu từ khoảng những năm 1990. Ban đầu, họ chỉ thu mua một vài máy móc thanh lý về mổ, xẻ, phân loại để bán cho vựa phế liệu. Dần dần, người dân bắt đầu mở rộng kinh doanh. Có người sẽ lặn lội tìm kiếm các mặt bằng phế liệu “khủng” như động cơ xe, xác máy bay, tàu hoả.. Dần dân, làng bắt đầu có của ăn, của để và giàu mạnh.
Đa Hội (Từ Sơn) – Làng nghề sắt thép truyền thống và hiện đại
Làng Đa Hội, phường Châu Khê, Từ Sơn, Bắc Ninh. Đây cũng là làng phế liệu Bắc Ninh truyền thống và nổi tiếng nhất nhì tỉnh. Làng chuyên sản xuất và kinh doanh phế liệu sắt thép. Khác biệt với Văn Môn và Quan Độ, Đa Hội là làng nghề chuyên sản xuất các sản phẩm sắt thép từ những nguyên liệu được tái chế.
Tại Đa Hội có tới hàng ngàn hộ dân kinh doanh, các xưởng sản xuất nhỏ lẻ tập trung thực hiện những công đoạn cán, kéo, đúc và bán những sản phẩm sắt thép. Thành phẩm của làng nghề thường là thép xây dựng, thép hình, thép tấm, lưới thép… Nguyên liệu được sử dụng thường là phôi thép, thép phế liệu đã được tái chế từ làng Quan Độ, Văn Môn.
Làng đã đóng góp vô cùng lớn vào ngân sách cùng với hoạt động phát triển kinh tế tỉnh. Tuy nhiên, chúng ta cũng không thể phủ nhận được rằng, hoạt động này vẫn tiềm ẩn khác nhiều nguy cơ ô nhiêm môi trường, chất thải công nghiệp… Chính quyền nhất quyết phải có sự can thiệp mạnh mẽ và cơ sở sản xuất phải ý thức bảo vệ môi trường
Góc khuất đáng báo động: Cái giá phải trả cho sự giàu có
Không phủ nhận rằng, các làng phế liệu Bắc Ninh đã giàu lên theo năm tháng. Thế nhưng, chúng ta cũng phải thừa nhận, sự giàu có này đôi khi đánh đổi bằng sức khoẻ và gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng.
Thu nhập cao đánh đổi bằng sức khỏe
So với làm nông nghiệp, nghề thu mua, tái chế phế liệu mang lại mức thu nhập cao gấp nhiều lần cho gia đình. Tuỳ theo biến động của giá cả thị trường, việc buôn bán đồng nát cũng sẽ tăng lợi nhuận hơn rất nhiều.
Trung bình, mỗi tháng, người dân ở các làng phế liệu Bắc Ninh có thể kiếm từ 20.000.000 – 25.000.000 VNĐ. Vào những lúc cao điểm, mức thu nhập có thể cao hơn gấp 2, 3 lần số đó. Tuy nhiên, theo chia sẻ của bà Nghiêm Thị Th, người dân luôn phải đánh đổi tất cả thời gian, công sức và sức khoẻ để tạo ra mức thu nhập ổn định đó.
Hàng ngày, người dân trong làng phải phân loại, “mổ xẻ” phế liệu và làm việc trong môi trường đầy khói bụi, dầu mỡ và có mùi hôi thối. Chưa kể, tình trạng rác thải tràn lan khắp mọi ngõ ngách, con đường làm ảnh hưởng trực tiếp tới sức khoẻ của người dân.
Bà T cho biết, nhiều năm trước khi chưa có đồ bảo hộ, người dân phải trực tiếp xử lý, phá dỡ phế liệu thủ công. Da tay hay khắp các bộ phận cơ thể thường có dấu hiệu bị xước xát, tay bỏng rát, ngứa, phồng rộp bởi tiếp xúc với nhiều vật liệu và chất độc hại. Ở thời điểm này, dù đã có đầy đủ đồ nghề, nhưng khi làm nghề người dân vẫn phải chịu khó, làm quần quật, khuân vác thường xuyên. Đó cũng chính là lý do mà nhiều người khi đã giàu lên thì sức khoẻ bắt đầu kém đi.
Ô nhiễm môi trường trầm trọng
Bên cạnh vấn đề sức khoẻ thì làng phế liệu Bắc Ninh còn cần chú tâm đến việc ô nhiễm môi trường ngày càng trầm trọng. Vào tháng 10 năm 2024, các phóng viên của báo Lao Động đã đến tận nơi và khảo sát làng nghề. Họ phát hiện rằng, khói bụi, mùi khí thải bao trùm cả bầu trời tỉnh Bắc Ninh, đặc biệt là ở các làng Văn Môn, Quan Độ, Đa Hội.
Người dân ở thôn Đông Bích khá bức xúc và chia sẻ rằng tình trạng này đã kéo dài trong nhiều năm qua. Hầu hết các vật dụng trong nhà người dân lúc nào cũng đen sì, phủ bụi và ám mùi khí thải. Được biết, đó là những bụi xỉ nhôm được thải ra trong quá trình cô đúc nhôm làm cho nhiều người trong làng liên tục mắc các bệnh liên quan đến hô hấp, tim, phổi.
Điều đáng nói là khi chính quyền can thiệp, có không ít cá nhân đã lợi dụng đêm tối, trời mưa để đổ chất thải từ tái chế phế liệu ra môi trường. Điều này càng làm ảnh hưởng xấu tới sức khoẻ và môi trường trên toàn tỉnh.
UBND xã Văn Môn cho biết, chính quyền đã áp dụng nhiều biện pháp khắc phục, phát hiện 60 vụ vi phạm và xử phạt tới 46 vụ làm ô nhiễm môi trường trên địa bàn. Tổng số tiền xử phạt lên tới 760 triệu đồng. Thế nhưng, vấn nạn vẫn còn ở đó, chưa thực sự được giải quyết dứt điểm
Hướng đi nào cho sự phát triển bền vững?
Đây có lẽ là vấn đề mà chính quyền tỉnh cũng đặc biệt quan tâm và đau đầu tìm giải pháp. Phế liệu Sao Việt xin gửi tới một số góp ý về hướng đi như sau:
- Khuyến khích đầu tư công nghệ tái chế hiện đại, thân thiện môi trường: Chính quyền nhà nước có thể hỗ trợ các hộ kinh doanh đầu tư lò nung, máy móc xử lý phế liệu theo công nghệ tân tiến. Từ đó, giảm thiểu lượng khí thải cùng chất thải rắn ra môi trường.
- Xử lý khí thải, bụi: Đưa ra các yêu cầu bắt buộc người dân phải lắp đặt và vận hành hệ thống lọc bụi, khí thải khi tái chế, sản xuất, tránh gây ô nhiễm môi trường
- Quản lý tốt chất thải rắn: Chính quyền nêu rõ quy trình bắt buộc đối với hoạt động thu gom, phân loại, xử lý riêng biệt các chất thải rắn trong làng nghề. Nếu hộ kinh doanh nào không tuân thủ, phải xử phạt thật nghiêm
- Phát triển công nghiệp tái chế: Quy hoạch và đầu tư về những cụm công nghiệp chuyên biệt ngành tái chế. Đồng thời, di dời các hộ dân vẫn đang ở khu vực ô nhiễm sang nơi ở mới
- Giám sát, thanh tra: Chính quyền nên tăng cường lắp đặt các thiết bị giám sát và kiểm tra nghiêm ngặt về từng trường hợp, hộ dân sản xuất, tái chế phế liệu. Để từ đó, theo dõi chất lượng môi trường và có những chế tài đúng lúc.
Xem thêm: Làng phế liệu Tề Lỗ Vĩnh Phúc
Hỏi & đáp (FAQ) về làng phế liệu Bắc Ninh
Chủ đề làng phế liệu Bắc Ninh được đông đảo người dân cả nước quan tâm. Ai ai cũng có chung thắc mắc rằng:
Làng phế liệu lớn nhất Bắc Ninh là làng nào?
Rất khó để đưa ra đáp án cho câu hỏi này. Bởi vì, ở Bắc Ninh hiện có 3 làng phế liệu lớn là Văn Môn, Quan Độ và Đa Hội. Xét về quy mô còn có thêm làng Mẫn Xá – làng nghề cô đúc nhôm lớn bậc nhất miền Bắc.
Tương lai của các làng nghề phế liệu Bắc Ninh sẽ ra sao?
Lo ngại vấn đề sức khoẻ và ô nhiễm môi trường, nhà nước đã bắt đầu có nhiều chính sách quy định rõ về thu gom, tái chế phế liệu tại làng. Trong tương lai, làng phế liệu Bắc Ninh chắc chắn sẽ có nhiều cơ hội và thách thức mới. Có thể, làng sẽ mở rộng hơn về thị trường tiêu thụ, áp dụng nhiều công nghệ tái chế tân tiến và chuyển đổi công nghệ, xử lý môi trường tốt. Dần dần, các mô hình tự phát sẽ biến mất, thay vào đó là các mô hình mua bán, sản xuất, tái chế tập trung, áp dụng công nghệ hiện đại.
Mua bán phế liệu tại Bắc Ninh cần lưu ý những gì?
Các vấn đề chung mà bạn cần quan tâm khi mua bán phế liệu tại Bắc Ninh là:
- Hoá đơn, chứng từ mua bán
- Phân loại phế liệu để bán được với giá tốt nhất
- Lựa chọn đối tác uy tín, thanh toán sòng phẳng nhất
- Tuân thủ mọi quy định liên quan đến quản lý chất thải
Tổng kết
Làng phế liệu Bắc Ninh đã có không ít tỷ phú, đại gia nổi lên trong nhiều năm qua. Trong tương lai, số người giàu ở tỉnh thành này chắc chắn sẽ ngày càng tăng cao. Phế liệu Sao Việt hiện đang là đơn vị thu mua phế liệu giá cao, nhanh chóng và sòng phẳng nhất thị trường. Đơn vị thu mua đa dạng các phân loại phế liệu trên toàn quốc. Nguyên tắc làm việc của chúng tôi là nhiệt fình, vui vẻ, đảm bảo quyền lợi khách hàng. Vì thế, dù khách hàng ở đâu có phế liệu cần thanh lý, chỉ cần gọi, chúng tôi lập tức đáp lời.
Liên hệ ngay tới Phế liệu Sao Việt để biết thêm chi tiết về dịch vụ và giá thu gom các phân loại phế liệu:
Tôi là Nguyễn Lài – Biên tập viên Content tại Phế liệu Sao Việt. Tôi sẽ cung cấp cho bạn những kiến thức bổ ích cùng các thông tin thị trường mới nhất trong lĩnh vực phế liệu toàn quốc. Hy vọng sẽ giúp bạn nắm rõ thị trường phế liệu, cập nhật mỗi ngày.
